"Gaan we ons verouderde riool vervangen of renoveren? En waarom die keuze?" Dat zijn vragen die elke rioolbeheerder - en dienst bestuurder - zich vaak zal stellen. Het beantwoorden van die vraag is niet alleen een vergelijking van de out-of-pocket-kosten. Zeker in tijd waarin steeds meer gevraagd wordt om naast financiële ook maatschappelijke aspecten mee te nemen, is het van belang om maatschappelijke kosten geobjectiveerd te kunnen berekenen en mee te nemen in besluitvorming.
De eerste afweging is natuurlijk de technische mogelijkheid: is renoveren of vervangen überhaupt technisch mogelijk? Het antwoord in beide gevallen is vrijwel altijd 'ja, dat kan'. Of het nu gaat om lange trajecten of korte stukken, om hoofdriool of aansluitingen, alles kan gerenoveerd of vervangen worden. En in die techniek zijn nog allerlei varianten die afhangen van de specifieke vraag. Zie daarvoor bijvoorbeeld de module rioolrenovatie van het NSTT Handboek sleufloze techniekn, die module gaat dieper in op de technische varianten en randvoorwaarden.
Nadat duidelijk is dat renovatie én vervanging beiden mogelijk zijn, komen de maatschappelijke aspecten aan bod.
Dit zijn bijvoorbeeld hinder voor omwonenden en (lokale) bedrijvigheid, verkeersomleidingen, risico's voor omgeving, CO2uitstoot en andere duurzaamheidsapsecten. Juist deze aspecten spelen bij besluitvorming vaak een belangrijke rol, maar zijn voor renoveren en vervangen wezenlijk anders.
Om verantwoorde besluitvorming mogelijk te maken, is in opdracht van NSTT een afwegingsmodel gemaakt. Dit model gaat uit van de maatschappelijke kosten van beide uitvoeringstechnieken. Te denken valt aan verkeershinder, economische verstoring van winkels, CO2 productie, stof, etc.. Tegelijkertijd zijn er ook parameters opgenomen voor bijvoorbeeld het risico op schade aan andere leidingen, schade aan de omgeving en (omgevings)veiligheid.
Het model cumuleert uiteindelijk in een totaalscore over 9 parameters die allen in euros worden beprijsd. Daarnaast komt er een score voor vijf verschillende 5 risico-categorieën, die inzicht bieden in de mogelijke effecten op bijv. andere leidingen, omgeving en veiligheid.
Met het model wordt het meer inzichtelijk wat het verschil in maatschappelijke kosten is bij de keuze tussen 'vervangen' en 'renoveren'. Juist deze informatie is relevant in het bestuurlijke besluitvormingsproces dat elke rioolbeheerder doorloopt.
Totstandkoming
Het model is gebaseerd op een uitgebreide (engelstalige) master-thesis van Mw. C. Nunen Vasconselos, in opdracht van NSTT en onder begeleiding van Deltares en de UT Twente. Voor het model is input gebruikt van een aantal steden in Nederland en aldaar ook gevalideerd.
User Guide voor Afwegingsmodel